Dei tre bøkene om Svarte-Mathilda er ute som e-bøker. Det har tatt litt tid før dette skjedde, men no kan dei altså nytast på lesebrett og alle slags digitale platformar.
Om du går inn på Svarte-Mathilda si Facebookside, så kan du til og med vinne dei! Men då må du sikkert vere rask!
For nokre dagar sidan vart eg intervjua av Framtida.no. Spørsmåla var absolutt underhaldande, og litt utanom det vanlege. Kva ville eg gjort under ein zombiinvasjon? Les det heile her.
Denne veka lanserer Skald forlag den nye monsterboka, der mange nynorskforfattarar har bidratt med monsternoveller. Gunvor Rasmussen har illustrert, og ungar i alle aldrar kan sjå fram til ei herleg monsterbok!
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Endeleg er turen komen til avslutninga i serien. "Svarte-Mathilda III" frå 2013.
Etter to skremmande bøker i serien, har Røssland verkeleg fått boltra seg i avslutninga. Tråden blir direkte tatt opp frå bok nummer 2, og hovudpersonen Elisabeth har hamna i Venezia saman med venninna Gry. Og no er det dei som jaktar på Svarte-Mathilda. Eller er det framleis dei som blir jakta på?
Også denne gongen er det ei parallellhistorie frå gamle dagar, og denne gongen er vi på 1500-talet, også i Venezia, hos brørne Dario og Giovanni del Gallo, som arbeidde som spegelmakarar. Venezia var i ein særs turbulent periode, og det blei ikkje betre av at ein barnemordar luska langs kanalane. Denne historia frå 1500-talet verkar gjennomarbeidd med eit truverdig tidsbilete, og levande karakterar som tilfører sagaen om Svarte-Mathilda tyngde og orginalitet. Sjølvsagt vil enkelte lesarar bli skuffa når mykje blir avslørt, det vil aldri passe inn i korleis ein såg for seg avslutninga. Det er noko av det negative med denne sjangeren. Men noko av det positive er at slike sagaer eigentleg aldri sluttar, sjølv om forfattaren har sett punktum, så lev (eller døyr) karakterane vidare.
Elisabeth får sitt oppgjer med Svarte-Mathilda, sjølv om prisen ho har betalt gjennom desse tre bøkene er enormt høg. Denne tredje boka er lengre, mørkare og skumlare enn dei to første. Noko av mystikken blir avslørt, men ny mystikk blir tilført.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Turen er komen til grøssaren "Svarte-Mathilda II" frå 2011.
Det er ikkje lett å skrive oppfylgjarar til bøker som har gjort suksess, men Tor Arve Røssland følte han måtte gjere ferdig historia om Svarte-Mathilda. Han har uttalt at han gjorde litt slik som George Lucas gjorde med Star Wars-filmane, han fann på heile historia, og så laga han den midtarste delen først. Det er altså midtpartiet vi kunne lese i den første boka.
I denne andre boka begynner det brutalt og brått, der ein av hovudpersonane frå bok nummer 1 døyr heilt plutseleg. Elisabeth, som no er blitt femten, får ikkje vite dette før eit godt stykke ut i boka. Ho er på språkreise til Italia saman med venninna si Gry. Dei bur i eit stort herskapshus utanfor Verona, eit hus som har sine eigne overnaturleger utfordringar.
Samstundes blir vi kjent med Sivert, ein liten gut frå ein røvarfamilie som kjem over den heimsøkte spegelen vi fekk vite så altfor lite om i bok nummer 1. Han blir gradvis forheksa av Svarte-Mathilda som gøymer seg i spegelen, og lesaren får nokre hint om kva vondskap som gøymer seg der inne. Nok ein gong er vi tilbake til Hardanger og 1800-talet.
Svarte-Mathilda II sluttar eigentleg ikkje, den er ei mellombok, og nok ein gong kjem det ei Star Wars samanlikning. Den er litt som Star Wars - Episode V - The Empire Strikes back. Ei ventebok, ei mellombok, der mange av bitane blir lagt på bordet, men dei blir ikkje pusla saman. Litt utilfredsstillande, kanskje, men det byggjer seg jo opp til den suverene Return of the Jedi, den beste filmen i serien.
Svarte-Mathilda II har det same enkle nynorske språket, med god flyt og driv. Redselsfullt er det, men noko av sjokkeffekten frå første boka er ikkje der. Men det er likevel nok av mystikk og skrømt til å skremme mangt eit barn.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Her kan du lese bokmelding av "Gamer" frå 2011.
I Røsslands første bok på bokmål går det hardt for seg. Ein ungdomsgjeng blir hekta på det nye (oppdikta) spelet War of Faluza, og etterkvart som dei stig i gradene, stig og spenninga i boka. Nokon følger etter hovudpersonen og nokon hackar seg inn på pc-ane deira. Då ein av dei blir brutalt banka opp, går mistanken mot ein i veneflokken, spørsmålet er berre kven?
Handlinga veksler mellom den verkelege verda og dei problema som dukker opp der, og den virtuelle verda. Mykje av dialogen i veneflokken går føre seg mens dei speler. Vi lærer korleis dei fungerer som gruppe, og vi får mistanke om kven av dei som ikkje kan stolast på. Dei speler og saman med ein ukjent person, den mystiske og framande Will. Kva og kven er han?
Språket er lettlest og økonomisk. Korte setningar, enkle ord. Men heile tida spennande og truverdig. Det er tydeleg at forfattaren sjølv har svetta framfor ein dataskjerm både ti og tolv timar i strekk. Den virtuelle verda er dønn truverdig, og kjensla han beskriv etter å ha spelt natta gjennom er det nok mange som kan kjenne seg igjen i, inkludert denne anmeldaren.
Eg har inntrykk av at det er berre dei som kjenner til spelverda som hundre prosent har forstått denne boka. Enkelte anmeldarar har fått det for seg at dette er ei bok som går til åtak på spelindustrien, dette er i beste fall ei misforståing. I verste fall så har dei bestemt seg for kva tematikken er før dei har lese boka. Om denne boka i det heile tatt har nokon moral så må det vere at ingen er den dei utgjer seg for, verken i den virtuelle eller den verkelege verda. At dette går føre seg i eit ungdomsmiljø som speler mykje, er berre bakgrunnen til historia. Spenninga ligg i gnissinga mellom karakterane.
Røssland har nok fått nokre skuleleie og lesetrøytte ungdommar til å lese med denne boka. Om desse ungdommane blir bokormar etterpå, gjenstår å sjå.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Endeleg er turen komen til grøssaren "Svarte-Mathilda" frå 2010.
Kven har vel ikkje høyrt om Bloody Mary? Ei spøkelsesjente som gøymer seg i spegelen din, og kjem ut og drep deg om du seier namnet hennar fem gonger, eller var det sju? Eller hundre? Her har du litt av problemet med "urban legends," eller vandrehistorier som vi seier her til lands, du kan ikkje heilt stole på dei. Likevel har forfattar Tor Arve Røssland tatt på seg oppgåva å fortelje om Bloody Mary si vonde norske syster, Svarte-Mathilda. Opphavet hennar er nokså diffust, men forfattaren er likevel observert rundt omkring på norske barneskular der han presenterer sin versjon som den absolutt sanning.
Men kva handlar så denne boka om? Først og fremst om fjorten år gamle Elisabeth, ei jente vi umiddelbart får sympati for. Ho har mista storebror sin i ein brann, foreldra skal skilja seg og saman med mor si skal ho flytte til ein liten stad utanfor Bergen. Kven ville vel ikkje sympatisert med henne? Allereie første dagen kjenner ho eit intenst ubehag i leilegheita, det luktar rart, ho høyrer lydar og det er frykteleg kaldt der inne, same kor mykje dei fyrer i omnen.
Samstundes blir vi også kjent med ei gruppe menneske på slutten av 1800-talet, langt inni Hardangerfjorden. Eit realistisk tidsbilete blir presentert, og oppi dette ei grufull historie om menneskeofring og okkulte ritual. Som alt saman krinsar rundt ei lita jente som heiter Mathilda, og ein gamal spegel som stammar frå Italia.
Same spegelen heng på badet hos Elisabeth, og ved hjelp av klassekameraten Philip og bibliotekaren Viggo kjem ho over vandrehistoria om Svarte-Mathilda. Philip skal absolutt vere med henne heim og teste det ut framfor spegelen, noko Elisabeth motvillig går med på. Dei seier namnet hennar sju gonger, og det går slik det må gå. Vondskapen er ute.
Svarte-Mathilda har mange referansar til anna populærkultur. Eit kapittel er rett og slett stolen frå episoden "Members only" frå The Sopranos, og replikkar både frå Star Trek og kultfilmen Candyman er dårleg kamuflert i teksten. Men dette er det jo berre nerdar, og dei med direkte kontakt med forfattaren som oppdagar.
Boka har eit lettfatteleg nynorsk, som sjølv den mest innbarka riksmålsbrukar ikkje vil ha noko problem med å lese. Nynorsken er faktisk med på å gjere det heile meir ekkelt, for denne boka er rett og slett forferdeleg skummel. Den kryp under huda på deg, og gjer heile leseopplevinga særs ubehageleg. Forfattaren sjølv har tilstått at han fekk frysningar av si eiga bok då han skreiv den. Anten hugsar han dårleg kva han har skrive, eller kanskje han berre er veldig lettskremt.
Uansett dette er ei bok som er vanskeleg å leggje frå seg, og ein byrjar å lengte etter ein oppfylgjar så snart ein er ferdig.
Det ser ut til at zombieboka eg har jobba med ei stund kjem ut allereie før jul. Boka er ein del av ein serie frittståande bøker skrivne av mange forskjellige forfattarar, og boka mi har fått tittelen "En smak av zommer." Gler meg til å få den ut til folket.
Det går hardt ut over øykommunen Bømlo i denne boka, men det er ikkje vondt meint. Eg likar Bømlo, både naturen og flesteparten av folket, men det spørs om enkelte kanskje synest dette blir for hard kost.
I dag las eg ein anmeldelse av Svarte-Mathilda III som er på trykk i Vårt Land, der anmeldaren blant anna skriv:
"De som ser frem til en spennende og bloddryppende avslutning, får det i Svarte-Mathilda III. Her er barnemord, blod og speilmakeri så det holder, og en ondskap som ikke er så lett å knekke likevel."
Takk for den, Vårt Land, sjølv om anmelder Karen Frøsland Nystøyl synest at enkelte deler av boka var litt lettvint, så set eg pris på skryten.
Men det eg likte aller best var at anmeldaren gav inntrykk av å tru at Svarte-Mathilda er ei reell vandrehistorie, det er den nok ikkje. Det er sant at dotter mi høyrte den på skulen av nokre andre elevar, men eg er rimeleg sikker på at dei hadde funne på det heilt sjølv. Eg har spreidd den så godt eg kan på skular og internett, og presentert den som ei reell vandrehistorie som ein del av marknadsføringa.
Eg har humra godt over alle blogginnlegga eg har lese, der lesarar trur at dette er ei like kjent vandrehistorie som Bloody Mary, og at Svarte-Mathilda er hennar norske namn - det var dette eg ville oppnå. Namnet har eg ikkje funne på, det er det einaste som har eit mystisk opphav, alt det andre er mitt verk. Føler egentlig ikkje at eg avslører så mykje, i alle fall ikkje no når siste boka er ute. Men det er kjekt at ei landsdekkjande avis har latt seg "lure." Tusen takk, Vårt Land.
Anmeldaren skriv:
"Vandrehistorien om Svarte-Mathilda er kanskje mer kjent i sin engelske versjon, Bloody Mary."
Det er den sjølvsagt - vidare skriv ho:
"Blodige vandrehistorier er fengslende. Forfatter Tor Arve Røssland har skrevet frem en mulig opprinnelse for historien om Svarte-Mathilda, som gjemmer seg i et speil og som besitter krefter en helst ikke ønsker å møte. Elisabeth, trilogiens hovedperson, maner frem Svarte-Mathilda og slipper henne løs."
My work is done ...
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Denne gongen boka "På rømmen i New York" frå 2008.
Lettlest og morosam
"Kan du ikkje skrive ei litt tøysete og lettlest bok?" sa forlaget til Tor Arve Røssland ein dag i 2008. Det gjorde han, og boka "På rømmen i New York" blei til. Den handlar om syskena Aida og Figaro som er på ferie i New York. Eller "ferie" er vel feil ord. Foreldra deira er berømte operasongarar og har ikkje tid til å vere saman med dei. Barnepassaren Betty er meir oppteken av å sove framfor fjernsynet, og dei to ungane kjeder seg. Men Aida gir Figaro nok å henge fingrane i. Ho stikk av og rømmer gjennom heile byen.
Frå den eine turistattraksjonen til den andre raser ho avgarde, og Figaro klarer ikkje å ta henne igjen før ho kjem til fornøyelsesparken på Coney Island.
Dette er først og fremst ei bok for 6-8 åringar som skal lese sjølv. Setningane er korte, orda er enkle, oppbygginga på sidene er open og luftig. Ei fin bok, men historien er jo litt i tynnaste laget. Det føles av og til som Røssland har meir å seie, men han får det ikkje til med eit så begrensa språk. Vonde tunger kunne til og med seie at denne boka skreiv han berre for pengane, eller slik at han kunne skrive av ein New York-tur på skatten. Men dette er heilt ubekrefta opplysningar.
Boka har uansett fått sin renessanse, Røssland har slått seg saman med Trio Vest, tre klassiske musikarar som har sett saman eit variert program. Røssland formidlar sjølvsagt boka strålande, med nokre små omskrivingar, og Trio Vest speler alt frå Frank Sinatra til Mozart. Denne framsyninga er det mange barn som har fått glede av å bli utsett for. Synd at boka er makulert frå forlaget, men mot min betre vilje har eg gått med på å skrive at Røssland har boka sjølv, i store mengder, om nokon vil bestille.
Illustrasjonane er det tusenkunstnar Henning Lystad som står for, ein ekstra prikk på terningen for han.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." No til den siste boka om Pode. "Anti-Pode" frå 2006.
Sparer det beste til slutt
Etter eit avbrot der Tor Arve Røssland måtte skrive om ei innbilt ungdomstid i "Plutselig skjøna eg alle songane" er han tilbake til universet rundt seksåringen Pode. (Som for øvrig aldri blir eldre...) Denne gongen er det julefeiring, og Pode og familien skal feire jul på ei staseleg hytte på fjellet. Heile familien er forventa, det same med bestekompisen Anton.
Men allereie første kvelden går det gale. Pode hamnar i ein frykteleg krangel med storebroren Pyton, og blir sendt tidleg til sengs i det vesle uthuset. Om morgonen vaknar han langt ute på vidda. Med berre pysj vandrar han rundt i snøen. Han kjem seg fram til hytta og kikkar inn vindauget, der ser han ein gut som er heilt lik han sjølv, men som oppfører seg frykteleg snilt! Veslesyster Petra kallar han ein Anti-Pode, sidan han oppfører seg heilt motsett av det han gjorde kvelden før.
Pode får panikk, og konfronterer Anti-Pode, berre for å finne ut at dei kan ikkje vere i same rommet viss det er vaksne til stades - då forsvinn dei i lause lufta, begge to! Ein av dei må bort! Det kan berre vere éin!
Boka er minst like morosam som dei tre første, men Røssland viser denne gongen også talent som spenningsforfattar. Han leikar seg med referansar frå den klassiske skrekklitteraturen, kanskje spesielt Dr Jekyll and Mr Hyde av Robert L. Stevenson, og interessa for speglar som littererært element blir introdusert. Pode er både slem og snill på same tida, og utforskar verkeleg det vonde i seg sjølv i denne boka. Og vi som les sit og lurer på kven som er kven ... kanskje ikkje denne anmeldaren, men i alle fall alle dei andre!
Øyvind Torseter har sjølvsagt illustrert, og Røssland har avslutta serien om Pode på ein verdig, morosam og spennande måte. Den beste i serien!
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." No til romanen "Plutselig skjøna eg alle songane" frå 2004.
Tung tittel på lett bok
Plutselig var ikkje Røssland berre barnebokforfattar lenger. Med romanen "Plutselig skjøna eg alle songane" skriv han for ei heilt anna målgruppe. Boka er ei sår skildring av ein ung gut sine innarste tankar og hans ekstreme frykt for døden. Og korleis han gjennom terapi, medisinering og ein uvanleg variert musikksmak lærer seg å setje pris på livet.
Handlinga kan ved første augekast verke lettfordøyeleg. Hovudpersonen har fått seg sommarjobb, der han klypper plenar utanfor ein stor fabrikk. Ironisk sidan han lid av pollenallergi. Men med gassmaske og godt mot kjører han rundt på sin vesle traktor og klypper plen etter plen. Heile tida tenkjer han på Hanne, jenta som rett før sommarferien sa "I`m gonna miss you this summer" til han. På engelsk! Korleis skal han kunne klare å tenkje klart med dette i hovudet heile tida.
Boka vekslar mellom notid og minner frå barndomen, der han utvikla den lammande dødsfrykta han slit med også i notida. Minner om ein avdød bror han aldri fekk møte, barndomsforelskingar, sauer og fisketurar kjem innimellom alle forsøka han har i notida på å kome i kontakt med Hanne på så naturleg vis som mogleg.
Boka blei utgitt som ungdomsbok, men Røssland kjenner seg ikkje heilt igjen i dette. "Boka er skriven for slike som meg," seier han. "Vaksne folk som ikkje likar tanken på at ungdomstida er over." Hovudpersonen i boka er 17 år, men tematikken er ofte tung, og musikkreferansane mildt sagt spesielle, med bandet Rush som hovudinspirator. Dette kan nok vere med på å gjere boka særs vanskeleg for dagens ungdom å trengje inn i.
Røssland kan vidare fortelje at boka ikke er så sjølvbiografisk som mange har trudd. Rett nok arbeidde han som plenklyppar på Sør-Norge Aluminium då han var seksten, han elskar Rush, og han har pollenallergi, men bror hans heiter ikkje Knut-Ivar, og han var aldri forelska i ei som heitte Hanne. Førsteutkastet var faktisk berre ein serie festar, forelskingar og fisketurar, men dette var ikkje godt nok for forlagsredaktøren. "Det står liksom ikkje noko på spel for hovudpersonen," fekk forfattaren høyre. "Nei, vel!" tenkte han. "Eg skal sanneleg gje deg noko som står på spel!" Dermed skreiv han inn både angst, medisinering og vonde barndomsminne, så truverdig at boka har blitt sitert på nettstader som driv med psykiatri.
Boka er ikkje berre trist, det er mykje humor i det tragiske, og musikkreferansane er absolutt verdt å sjekke ut.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Denne gongen er det "Pode får snue" frå 2002, sin tur.
Den vanskelege tredjeboka
Det skulle ta to år før Røssland klarte å fylgje opp sukesessen etter dei to første Podebøkene. Ikkje før i 2002 kom den sårt etterlengta tredjeboka. Forfattaren prøvde seg visstnok som dramatikar i mellomtida, og skreiv teater om dei underjordiske, med ei lesbisk hulder i hovudrolla. Men nok om det. Pode er tilbake, og denne gongen får han snue.
Ved første augekast kan boka verke som ei pedagogisk forteljing om hygieniske førehandsreglar ved forkjøling, men det tar ikkje lang tid før Røssland forsvinn heilt utpå viddene igjen - heldigvis. Nok ein gong blei han inspirert av noko han høyrte då han var liten, og sleit med allergiar og snue. "Når du nys, kjem det ein gjest," blei han fortalt. Tenk om det var sant, tenkte den vaksne Røssland og byrja skrive på den tredje boka om kultfiguren Pode.
Pode får snue, skikkeleg snue i denne boka! Han nys og nys, og på uforklarleg vis dukkar det opp besøkande på garden. Først er det sjølvsagt den utvida familien som stikk innom, men etterkvart dukkar det opp både orienteringsløparar, bønder og sjølvsagt japanske turistbussar, og ingen veit heilt kvifor dei kjem, men dei må berre innom på besøk.
Pode får etterkvart mistanke om at nokon heilt bevisst prøver å få han til å nyse, og den skumle indianaren Sitjande Okse blir hans viktigaste mistenkte. Den hysteriske turistsjefen dukkar også opp i ei etterlengta gjesterolle, og tilfører mykje humor.
"Pode får snue" er ei heseblesande bok, full av absurd humor, men òg nokre skikkeleg farlege situasjonar. Røssland fortel at "endeleg kunne eg bruke den snottete barndomen min til noko nyttig." Som sagt så lid han sjølv av pollenallergi, og styrer stort sett unna høgt gras.
Øyvind Torseter har ikkje same problema, og klarte å illustrere boka utan å klø for mykje på augene.
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Turen er komen til "Pode mister fotfestet" frå 2000.
I denne andre boka om Pode skjer det nok ein gong mystiske ting med seksåringen.
Pode er i ferd med å miste mjølketennene, og for kvar tann han mister skjer det noko rart med kroppen hans. Armar og bein vil ikkje lystre lenger, og då han har mister alle dei fire framtennene blir han fullstendig vektlaus, og svever omkring oppi taket. Alt dette hender sjølvsagt første veka på skulen.
Hus og bilar klarer ikkje å halde han nede, han svever til slutt opp i skyene og møter alle dei andre ungane som har vore så uheldige å miste alle dei fire framtennene samstundes. Her må han kjempe mot ein skummel kannibal, og finne ut korleis i all verda han skal kome seg heim igjen.
Om du synest den første boka leika seg for mykje med naturlovene, så gjer "Pode mister fotfestet" det endå meir. Premisset er like håplaust usannsynleg som i første boka, men vi har likevel ikkje noko problem med å godta denne skrøna Røssland fortel oss. Den første boka blei omsett til tysk med tittelen "Paul und die Kraft der Spaghetti" men denne andreboka blei for hard kost for det tyske forlaget, dei meinte rett og slett at den var blasfemisk. "I himmelen er det berre Gud som finst, ikkje kannibalar," var argumentet deira, fortel Røssland. Sjølv synest han det er greit å bli forboden i Tyskland pga blasfemi. Det er faktisk litt stas.
Denne anmeldaren opplever ikkje boka som blasfemisk, den er full av komiske situasjonar, og etterkvart blir det også veldig spennande. Dialogen er humoristisk og karakterane akkurat passeleg overdrivne. Forfattaren kan fortelje at han fekk idéen til boka då han las Douglas Adams sin trilogi (i fem deler) "A Hitchhiker`s Guide to the Galaxy," der hovudpersonen flyg over byen i ein draum. Dette må sjølvsagt hende med Pode, tenkte Røssland, berre ikkje ein draum, men i verkelegheita.
Akkurat som i første boka er språket leikent og lett, med masse krydder for ein vaksen lesar. Øyvind Torseter står nok ein gong for dei fantastiske illustrasjonane.
Pode og familien virkar meir gjennomarbeidde no som vi har fått lese litt meir om dei, og oppfylgjaren er minst like god som orginalen. Kanskje betre, kanskje som Gudfaren II?
Verken aviser eller media generelt tar seg bryet med å anmelde barne- og ungdomsbøker, derfor blir forfattarane nøydd til å vurdere seg sjølv. Sidan det er ubehageleg å dømme kollegaene sine bøker, har eg starta serien: "Forfattar trillar terning på seg sjølv." Først ut er boka "Pode" frå 1999.
Tor Arve Røssland si første bok leikar med naturlovene, i ei herleg blanding av humor, mat og spenning.
Pode er ein seks år gamal gut som bur saman med mor og far, og syskena Petra og Pyton. Petra er ekstremt veslevaksen og har lese fleire bøker enn dei fleste vaksne, og Pyton er ein ufyseleg tolvåring. Mor er mest opptatt med å synge, og far elskar å eksperimentere på kjøkkenet. Ein dag då Pode er ute og leikar med bestevenen Anton dukkar det opp ein rar gul mann. Han går rett opp til huset til Pode og fortel far at heile familien må ete opp middagen sin for at det skal bli fint vêr dagen etterpå. Dei er alle sjølvsagt litt skeptiske til dette, men då den gule mannen går rake vegen til media, og journalistar dukkar opp på døra, byrjar Pode å bli litt uroleg. Far serverer kalkun i kakao, og dagen etter vaknar dei opp til nysnø. Midt på sommaren!
Uvêr og ekstrem tørke kjem annankvar dag, og forviklingane står i kø for vesle Pode. Det blir ikkje betre når både bonden og turistsjefen prøver å påverke han i kvar sin retning. Eit skikkeleg moralsk dilemma, med andre ord.
Premisset er sprøtt, og sjølvsagt heilt usannsynleg, men forfattaren klarer å få dette til å virke sant likevel. Han har sjølv sagt at dette er basert på noko han blei fortalt som barn, og at det kanskje er grunnen til at han er så glad i mat, den dag i dag. Matrettane som blir servert i boka høyrest kanskje uappetittelege ut, men også her kan forfattaren opplyse at kalkun i kakao faktisk er ein rett ein barndomsven blei servert av sin far.
Pode er ei velskriven debutbok, Røssland leikar seg med vaksenreferansar som krydrar leseopplevinga for ein eventuelt høgtlesande myndig person. Karakterane er overdrivne, som t.d den herlege tante Tine, som forfattaren har fortalt er basert på ein ekte person i hans familie. Men også dei nære slekningane som foreldre og besteforeldre er akkurat passeleg overdrivne, slik at vi trur på dei, og ler av dei, utan at det blir dratt for langt.
Språkmessig ligg Røssland på eit lettfatteleg og lettlest nynorsk, utan å falle for freistinga å bikke heilt over mot dei sidemålsnære klammeformene. Målgruppa er frå seks år og oppover, og illustrasjonane til Øyvind Torseter, som han faktisk vann Kulturdepartementets illustrasjonspris for, er heilt suverene! Ei bok du kjem til å lese om igjen og om igjen.
Tenkte eg skulle skrive litt om kva eg held på med for tida. Det er ikkje alltid like lett å fortelje om bøker som er i arbeid, eg er kanskje litt overtruisk på dette punktet? Eg trur ikkje heilt på boka før den kjem frå trykkeriet. Men likevel vel eg å fortelje om dei tre prosjekta eg held på med no. Nokre fortel eg litt meir om enn andre.
1. Eg held på med ei lettlest bok i Skumringserien til Mangschou forlag, same serien som "Gamer" kom ut på i 2011. Denne nye boka heiter "Snatch" og handlar om to attenåringar som kidnappar ei tolv år gamal jente, for å presse foreldra for pengar. Det heile går gale, og dei angrar. Dette er ei dramatisk bok, som stiller nokre moralske og etiske spørsmål. I skrivande stund er eg litt usikker på korleis den skal slutte, eg har for mange alternative stluttar! Eit luksusproblem!
2. Zombiegrøssar for ungdom. Førebels har eg ikkje bestemt meg for tittel. Forlag og konsept vel eg å halde for meg sjølv, men eg har alltid hatt lyst til å skrive ei zombiebok. Zombiar er enkle og geniale skapningar, og fenomenet har alltid fascinert meg, spesielt filmzombiar. Boka handlar om ein seksten år gammal gut som får kvardagen snudd på hovudet då zombiar invaderer heimkommunen. Myndighetene gjer det dei kan for å begrense skadane, men dei er like opptatt av å forhindre at informasjon kjem ut. Samstundes er dette ei kjærleikshistorie. Inspirert av filmar som "Shaun of the Dead", bøker som "World War Z" av Max Brooks, og sjølvsagt den brilliante tv-serien "The Walking Dead." (Ikkje av teikneserien med same namn, for den har eg ikkje lese.)
3. Postapokalyptisk roman for barn og unge. Førebels tittel her er "Soledad", som og er namnet på hovudpersonen. Ho er på tur til Utsira saman med far sin, dei skal bu i fyrmeisterbustaden på øya, far hennar er kunstmalar. Etter ei veke skjer det noko uforklarleg. Alle folka på øya forsvinn, inkludert far hennar. Telefonnettet sluttar å virke, internett er dødt, ingen fly eller båtar er å sjå. Soledad er berre fjorten år, og er ikkje erfaren nok til å leggje utpå i båt, for å kome seg til fastlandet, i alle fall ikkje med det første. Ho blir nøydd til å overleve på den vesle øya heilt aleine. Ho observerer ting inne på fastlandet som skremmer henne. Blir stadig overraska av ekstreme orkanar og torevêr. Heldigvis har ho straum ei stund, pga vindmøllene som er der ute. Men snart sluttar dei å virke, og maten er i ferd med å ta slutt. Er ho den einaste overlevande? Eller er det andre der inne på fastlandet? Klarer ho å kome seg inn dit? Er det noko betre der inne?
Denne boka har eg halde på med lenge, og av dei som eg held på med no, er nok dette den beste. Sjangeren postapokalyptisk dystopi er ein av mine favorittsjangrar. Eller dystre framtidsvisjonar som vi også kan kalle det. Tanken på at den verda vi lever i no ein dag kan gå under er fascinerande og skremmande på same tida. Vi er så sikre på at det vi har skal vare evig, at vi ikkje tenkjer på framtida. Dette er ei bok som stiller mange spørsmål, om samfunnet vi lever i, om korleis vi behandlar kvarandre og korleis vi behandlar miljøet rundt oss. Eg gler meg til denne boka skal ut til lesarane, håper den vil engasjere mange.
Alle desse bøkene eg held på med no er på bokmål, eller sidemål som eg kallar det. Det er ikkje nokon dramatikk i dette. Det er nok mest fordi eg har vakse opp med både nynorsk og bokmål som likeverdige språk. Det hatet som mange bokmålsfolk har mot nynorsk er ikkje gjensidig. Bokmål kan vere eit like fint og høgverdig språk som nynorsk, og for akkurat desse bøkene passa det best med bokmål. Samstundes er det jo eit ynskje om å nå eit større publikum, det skal eg ikkje leggje skjul på. Boka "Gamer" er den mest selde boka mi, og den var på bokmål. Bøkene i serien om "Svarte-Mathilda" har eg jobba utruleg mykje med, og ikkje minst turnert med i snart tre år, men mange gidd rett og slett ikkje å lese nynorsk. Bokhandlarar tar dei ikkje inn, og mange har fordommar og trur det er vanskeleg å lese nynorsk. Eg trur det er trass, og ikkje noko anna.
Uansett har eg aldri sett på meg sjølv som ein korsfarar for nynorsken. Nynorsken er ein del av meg og språket mitt, og eg kjem aldri til gje det heilt opp. Men dei neste bøkene mine kjem altså ut på bokmål.
Min tremenning, forfattar og musikar Roald Kaldestad har sett i gong ein rykande fersk litteraturfestival på heimstaden til sin far, diktaren Per Olav Kaldestad. Eg var invitert til å skremme ungane på føremiddagen, på ettermiddagen var det bokkafé og på kvelden var det opplesing av blant andre Arne Torget, Lars Amund Vaage, Per Olav Kaldestad og Hans Sande. Til slutt hadde det irsk-inspirerte bandet Myle konsert.
Ekstra kjekt for meg å ha med dotter mi i rolla som Svarte-Mathilda, dette sette ein ekstra spiss på framsyninga. Heile arrangementet blei holdt i ei gammal løe, noko som laga ei fin ramme rundt festivalen.
Mykje nytt og spennande stoff på Svarte-Mathilda si side.
Har litt tilfeldig funne ut at boka GAMER som kom i 2011 har funne vegen inn i skulen. Eg fann dette undervisingsopplegget på nettet:
Ellers er det alltid artig å lese kommentarfelt: