Skrinlangt bok
Eg hadde ein gong ein plan om å skrive ei barnebok om omskjæring av gutar. Ei lita biletbok som skulle sjokkere og irritere var planen. Fordi omskjæring av gutar er nesten ikkje snakka om, det er liksom heilt greit å kutte vekk forhud og 20 000 nerver på heilt forsvarslause babyar. Eg har gjort mykje research rundt tema, og enda med at denne artikkelen var noko av det beste. Den er gammal, faktisk frå 1975, og den er lang, men den forklarer veldig godt kva omskjæring er, kvar det kjem frå og kvifor det bør bli aldersgrense på inngrepet.
Artikkelen kan best oppsummerast slik: omskjæring er ein urgammal skikk, som gjekk ut på å gjere barn til vaksne. Jentene mista den beskyttande kappa over klitoris, og gutane mista forhuda. Faktisk var inngrepet mindre på jentene, reint praktisk sett. Inngrepet skulle fjerne "det mannlege" hos jentene, og det "kvinnelege" hos gutane. I teorien, altså. Andre folkeslag praktiserte omskjæring fordi dei budde i ørkenen, og det var så plagsomt med sand inni tissen. På gutar har skikken vore nokså lik, sjølv om det har vore ulik mengde som blei kutta. Hos jentene har diverre enkelte gått heilt berserk med kniven og fjerna det som fjernast kunne. Dette har med rette blitt kalla kjønnslemlesting.
Omskjæring kom inn i religionane etter kvart, dei har vore glade i skikkar som kan kue folk, spesielt hos jødane, som "må" utføre det den åttande dagen etter fødsel, og hos muslimane som ikkje er så nøye på når, og heller ikkje så nøye på kor mykje som skal kuttast.
Det mest skremmande er likevel korleis omskjæring av gutar er normen hos heilt vanlege amerikanarar. Hos dei byrja dette som ein metode for å hindre at gutar fikla med seg sjølv. Det kan faktisk sporast tilbake til blant andre brødrene Kellogg. Kristenfanatikarar og helsefrikar som idag har namnet sitt på Corn Flakes-pakkar over heile verda. Dei likte ikkje at tissen var naturleg. Tissen skulle ikkje nyttast til eigenglede, berre til tissing og dersom det var absolutt nødvendig kunne den eit par gonger i livet brukast til reproduksjon. Utruleg nok har det likevel etablert seg som normen i USA, og ekstremt mange amerikanarar er omskjært. Men heldigvis går andelen nedover. Ironisk nok er USA også det landet som nyttar heilt klart mest Viagra. Saman med Israel. Hmmm? Er det ein samanheng her? Er dette også grunnen til at dei tilsynelatande er så glade i våpen, bombing og krig? Kompenserer dei for noko? Slike ting kan eg tillate meg å spekulere i, eg som diktar historier.
Det har få medisinske fordelar å omskjære gutar. Ein del amerikanske legar meiner risikoen likevel er så liten at dei anbefaler inngrepet. Er dei redde for å bli saksøkte dersom dei etter alle desse omskjæringane skulle snu og meine noko anna? Dessutan er forhudsindustrien heilt enorm. Dei tener store pengar på det! Ikkje berre på sjølve operasjonen, men på "restmaterialet". Sjølve forhuden blir brukt i medisinsk forskning og til utvikling av medisin.
Bør vi ikkje stole på legane, då? Jo, mange europeiske og norske legar meiner dette ikkje er forsvarleg. Eg stoler på dei. Eitt barn har døydd av omskjæring i Noreg, det er eitt barn for mykje. Reint historisk har legar meint at omskjæring kunne kurere onani, epilepsi og ei lang rekkje psykiske sjukdomar. Legar har i det heile tatt meint mykje rart som dei har gått tilbake på opp gjennom åra. Lobotomi var veldig in i gamle dagar. Det same med kastrering av homofile. Når det hovudsakleg er amerikanske legar som anbefaler omskjæring, så bør vi sjå til andre forskingsmiljø i tillegg. No høyrest eg ut som ein konspirasjonsteoretikar, og at alle amerikanske legar er i lomma til omskjæringsmafiaen, men fakta er at alle "fordelane" dei har trukke fram med omskjæring er omdiskutert, og enkelte av dei er motbevist.
Omskjæring er ekstremt smertefullt, sjølv om det blir gjort med bedøving så tar det ei god stund for såret å gro etter at bedøvinga er gått ut. For ikkje å snakke om alle dei som har blitt omskjært utan bedøving. Dette er etter mitt syn eit grovt overtramp på barna sine menneskerettar. Akkurat her ser eg berre svart og kvitt. Eit barn er eit menneske, ikkje ein ting som foreldra eig. I beste fall har vi som er foreldre barna våre på lån. Vi har ikkje rett til å utsetje dei for unødvendige inngrep, uansett kor velmeinande vi er. Og ei omskjæring er eit unødvendig inngrep, uansett korleis vi snur og vender på det. Eit nyfødd barn føler smerte endå sterkare enn vaksne, og det å skjære i barnet med kniv gjer vondt. Barn skal ha tryggleik og kos og pupp og alt som dei likar. Ikkje kniv og blødning og sviande arr i mange dagar.
At babyar som er så små skal utsetjast for dette er ikkje greitt. Det kan føre til kraftige infeksjonar. Det fører til nedsatt kjensle resten av livet. Det er større sjanse for ereksjonsproblem. Det er større sjanse for deformert kjønnsorgan. Det gir kvinnene som ligg med omskjærte menn eit dårlegare sexliv. Det er ikkje meir hygienisk enn såpe og vatn. Det hindrar ikkje spreiinga av HIV, (eller andre kjønnssjukdomar) sidan babyar ikkje er seksuelt aktive, og det er svært omdiskutert om det hindrar spreiing blant vaksne.
Og det er ein sjanse for at barnet kan døy av inngrepet. Tross alt, ei omskjæring er faktisk å omgjere eit indre organ, til eit ytre organ. Eit organ som ikkje lenger får den naturlege beskyttelsen av forhuda, men som ligg og gnissar inni underbuksa - alltid. Absolutt alltid. Du treng ikkje vere lege for å skjøne at tissen blir relativt hardfør av slik behandling. Og hardfør fører ikkje til "hard", for å seie det slik. Men det fører til mindre peniskreft, seier nokre. Ja, skjær av deg nasen, så får du ikkje kreft der heller. Amputér ein fot, så får du ikkje fotsopp.
Eg tenkte å skrive om dette. For barn. I ei biletbok. Men fekk det ikkje til. I Noreg er det ingen som omskjærer seg av samme grunn som i USA. I Noreg er det berre jødar og muslimar som får dette overgrepet utført på sine barn. Eg ville ikkje skrive ei bok som angreip muslimar, og i alle fall ikkje jødar. Nokre av mine favorittmenneske er jødar: Woody Allen, Paul Auster, Steven Spielberg, Geddy Lee og Larry David, berre for å nemne nokre yttarst få. Dei lagar god kunst alle saman. Dei fleste utan forhud. Artikkelen eg linka til øvst er faktisk skrive av jødiske George Wald. Omskåren nobelprisvinnar som omskjærte ungane sine, men som fekk eit anna syn etter kvart.
Jødane har vore gjennom mykje, og mange av dei meiner det ikke vil vere mogleg å bu i eit land som praktiserer aldersgrense på inngrepet. Samstundes finst det jo jødiske organisasjonar og enkeltpersonar som gjerne vil ha eit forbod, då har dei plutseleg ein legitim juridisk grunn til å sleppe å utsetje gutane sine for omskjæringa. Og dermed kan denne gammeltestamentlege tradisjonen få lov å døy ut, slik den bør. På lik linje med å steine folk for å arbeide på laurdagar, og å brenne jenter som er utru, osv. Så når jødiske leiarar hyler og skrik om jødeparagrafar, så undergrev dei sine eigne som gjerne vil skåne gutane. Dei snakker ikkje for alle.
Skulle eg skrive om dette i Noreg, for norske barn, ville det bli ei lite relevant bok om eg ikkje angreip jødane og muslimane, derfor skrinla eg heile prosjektet og tenkte at kanskje ein eller annan amerikanar får same ideen. Dei kunne verkeleg trenge ei oppvaking. Det kunne vi forsåvidt her i landet også. Omskjæring av gutar burde hatt 18-årsgrense. At foreldra sin religion skal få overkjøre barnet sine rettar er feil i mine auge. Religionsfridom, kallar dei det. Men for kven? Ikkje for barnet, i alle fall. Dei er brennmerka for livet av foreldra si overtru. Og ville du ha tvunge ein vaksen mann til omskjæring? Sjølvsagt ikkje. Det bryt med menneskerettane.